De geschiedenis van Cambodja is op z’n minst turbulent te noemen. Van Angkor tot Pol Pot, Cambodja heeft wonderbaarlijke hoogtes en gruwelijke laagtes gekend doorheen haar geschiedenis.

Funan en Chenla

Van de 1ste tot de 6de eeuw n.C. behoorde het huidige Cambodja tot het koninkrijk Funan, dat Oc Eo (in het huidige Vietnam) als hoofdstad had. Funan floreerde door de gunstige handelsligging tussen China en India. Zo kwamen er Indiase en Chinese invloeden binnen in Cambodja, maar het waren vooral de Indiase invloeden die de cultuur, taal en religie van de Cambodjanen hebben vormgegeven.
De Khmers waren vazallen van Funan. Zij slaagden er in om zich los te rukken van Funan en een onafhankelijk koninkrijk, Chenla, te stichten. Later zouden ze ook gewoon Funan overnemen. Chenla is eigenlijk de Chinese naam. In het Khmer heette het koninkrijk Kambu. En dat is dan weer de basis voor de latere naam: Kambu-ja, of Cambodja.

Het Khmer-tijdperk: gouden periode in de geschiedenis van Cambodja

De rode delen op de kaart vormen het Khmer-rijk in het jaar 900.

Het Khmer-tijdperk is ongetwijfeld het mooiste hoofdstuk uit de geschiedenis van Cambodja. En tot op de dag van vandaag zijn de Cambodjanen bijzonder trots op deze periode. Die periode begon onder het bewind van Jayavarman II in 802. Hij installeerde het begrip van god-koning of ‘devaraja’ en mat zichzelf op die manier goddelijke allures aan. Hij en zijn opvolgers regeerden over een rijk dat grote delen van het huidige Thailand, Laos en Cambodja, plus een stuk van Vietnam bestreek.
Gedurende een groot deel van het Khmer-rijk was de hoofdstad gelegen in Angkor.
Het Khmer-rijk hield het uit tot 1432, toen het door de Thais onder de voet werd gelopen. De Khmers verlieten de stad en vluchtten naar de nieuwe hoofdstad Phnom Penh. Rond die tijd veranderde de naam ook naar Kambu-ja, Cambodja dus.

Thais, Vietnamezen en Fransen

De glorietijd was voorbij. De Thais en Vietnamezen bezetten grote delen van Cambodja en de Cambodjaanse koningen slaagden er niet in een vuist te maken. Dat duurde tot de komst van de Fransen, in 1863. Zij maakten van Cambodja een Frans protectoraat. Ze beschermden de grenzen van het land, maar daar bleef het ook bij. De Fransen waren immers meer geïnteresseerd in Vietnam.

Onafhankelijkheid

In 1953 slaagde koning Norodom Sihanouk er in de Fransen te laten instemmen met de onafhankelijkheid van Cambodja. In de jaren 1950 en 1960 gaat het goed met Cambodja. Tot in 1970 het leger een coup pleegt en Sihanouk zich gedwongen ziet in ballingschap in Peking te verblijven. Lon Nol wordt de nieuwe leider en hij verklaart meteen dat hij de Verenigde Staten steunt. Onder druk van de Chinezen verleent Sihanouk zijn steun aan de Rode Khmer. Die communistische rebellen waren tot dan toe vrij zwak, maar de steun van Sihanouk zorgde voor een ommekeer

Oorlog

Op het einde van de jaren 1960 wordt Cambodja meegesleurd in de Vietnam-oorlog. Vanaf eind jaren 1960 bombardeerden de VS in het geheim vermoedelijke communistische kampen op Cambodjaans grondgebied, in de grensregio met Vietnam. En kort na de coup in 1970 staken Amerikaanse en Zuid-Vietnamese troepen de grens met Cambodja over om Vietnamese communistische troepen aan te vallen. De nieuwe regering van Lon Nol steunde immers de Amerikanen en eiste het vertrek van de Vietnamese communisten op Cambodjaanse bodem. De aanval van de Amerikanen en Zuid-Vietnamezen mislukte en de Cambodjaanse en Vietnamese communisten trokken almaar dieper het binnenland van Cambodja binnen. Zo kwam al snel gans het land in de oorlog terecht. Dat eindigde pas in 1975 toen de Rode Khmer Phnom Penh innamen.

Pol Pot en de Rode Khmer: hallucinant

De Rode Khmer, onder leiding van Pol Pot, installeerde meteen een absurd regime dat leidde tot hallucinante situaties en dat uiteindelijk het leven heeft gekost aan vermoedelijk een kwart (!) van de eigen Cambodjaanse bevolking. Pol Pot voerde een maatschappijmodel in dat hij zelf had bedacht. Het moest een agrarische samenleving worden en dus werden alle mensen uit de steden verdreven en moesten ze op het platteland gaan werken. Het moest een niet-kapitalistische samenleving worden en dus schafte hij geld af en verving het door ruilhandel. Het moest een seculiere samenleving worden en dus schafte hij de godsdienst af en liet hij zowat alle boeddhistische monniken vermoorden. Van de 60.000 monniken overleefden er naar schatting slechts 500 de afslachting.
Maar daarnaast had hij ook schrik van iedereen die ook maar een beetje intelligent kon zijn. En dus liet hij die ook vermoorden. Al wie een andere taal sprak, of zelfs maar een bril droeg, was potentieel intelligent en werd dus om het leven gebracht.

Redding vanuit Vietnam

Die gruwel van de Rode Khmer duurde van 1975 tot 1979. Eind 1978 viel Vietnam het land immers binnen en verdreef het de Rode Khmer naar het westen, naar de jungle aan de grens met Thailand. Miljoenen mensen trokken het land door om overlevende familieleden en vrienden terug te vinden. Daardoor werd de oogst verwaarloosd, wat leidde tot voedseltekorten en een hongersnood die nog honderdduizenden slachtoffers maakte.

Het Vietnamese leger bleef tot 1989 in Cambodja hangen. Er kwam een nieuwe pro-Vietnamese Cambodjaanse regering. De Rode Khmer voerde in de jaren 1980 nog een guerrilla-oorlog, mede met de steun van China, Thailand en onrechtstreeks ook van de VS. Onbegrijpelijk genoeg bleef de Rode Khmer de officiële vertegenwoordiger in de Algemene Vergadering van de VN tot 1991.

In 1991 kwam er een vredesverdrag, gevolgd door verkiezingen in 1993. In die tussentijd kwam het land onder het bewind van de Verenigde Naties. Sihanouk werd in 1993 terug koning. In 1998 was het liedje van de Rode Khmer uitgezongen. Steeds meer Rode Khmer-strijders waren de jaren voordien overgelopen en in 1998 stierf Pol Pot terwijl hij opgejaagd werd door regeringstroepen. Hoe hij gestorven is, is niet duidelijk. Mogelijk was het een hartinfarct, maar het zou ook zelfmoord of moord kunnen geweest zijn. Zijn lichaam werd in ieder geval snel verbrand vooraleer er een officiële doodsoorzaak kon worden vastgesteld.

Cambodja vandaag

Cambodja wordt vandaag geregeerd door eerste minister Hun Sen, van de CPP (Cambodian People’s Party). De CPP controleert zowel de uitvoerende als de wetgevende macht. Van een echte democratie zoals wij die kennen, kunnen we dus moeilijk spreken. Corruptie is een ernstig probleem in de huidige Cambodjaanse politiek.

In 2008 is er een tribunaal van start gegaan om oorlogsmisdadigers uit de Rode Khmer periode te berechten.