De neusaap is één van de vreemdste/lelijkste/grappigste apen ter wereld. Volgens sommigen lijkt hij op de Nederlanders. In ieder geval: dit bijzondere dier komt enkel voor op Borneo. En bovendien wordt hij met uitsterven bedreigd.

Aap met zwemvliezen

Neusapen zijn vegetariërs en leven in groepen van 10 tot 30 apen. Maar het lidmaatschap van een groep is niet voor eeuwig. De apen lopen geregeld over naar een andere groep.

Je zult ze vooral in mangroves en moerassen aantreffen. Als je er wil zien, dan maak je dus meer kans in een boot dan op het vasteland. De beste momenten om ze te zien zijn trouwens ‘s ochtends na zonsopgang en ‘s avonds voor zonsondergang.

Doordat ze vooral in watergebied leven, zijn het ook goede zwemmers. Ze hebben zelfs zwemvliezen tussen hun tenen om beter te kunnen zwemmen.

De neus: size does matter

Zowel mannetjes als vrouwtjes hebben een uitgesproken neus. Die van de mannelijke neusaap is echter een stuk groter dan die van de vrouwelijke neusaap. Bij mannetjes is de neus groot en hangt ie naar beneden. Bij vrouwtjes is het eerder een stompneus. Kleintjes hebben een wipneus.

En jawel, size does matter. De neus van de mannelijke neusaap is voor de vrouwtjes een criterium bij seksuele selectie. Hoe groter de neus van het mannetje, hoe interessanter hij wordt voor het vrouwtje.

Neusapen lijken op Nederlanders

En neen, dat zeggen wij niet. Dat zegt de bevolking van Borneo. In de volksmond heet de neusaap ook wel ‘orang belanda’. Wat zoveel betekent als ‘aap die lijkt op de Nederlanders’. Waarmee ze de eerste scheepslui en missiepaters bedoelden die op Borneo voet aan wal hadden gezet. Zij moeten blijkbaar net zo’n grote lange neus en bolle buik hebben gehad als de neusaap.

Met uitsterven bedreigd

De neusaap komt enkel op Borneo voor, maar wordt met uitsterven bedreigd. De habitat van de neusaap wordt steeds kleiner omdat het woud systematisch gekapt wordt. En met het verkleinen van de habitat, verkleint ook de neusaappopulatie. Volgens schattingen zou die over 10 jaar al gehalveerd zijn. En over 20 jaar zou de neusaap wel eens volledig uitgestorven kunnen zijn.

Waar kun je de neusaap zien?

Dit zijn enkele plaatsen op Borneo waar je de neusaap kunt zien:

Neusapen in Brunei

Om de neusaap in Brunei te zien, moet je niet ver gaan. De kans is groot dat je tijdens je verblijf in Bandar Seri Begawan een tochtje op de Brunei rivier zult maken. Da’s namelijk één van de klassiekers. Vanop het water krijg je immers een schitterend zicht op onder meer het paleis. Vraag aan je kapitein om door te varen naar de mangroves even verderop om de ‘proboscis monkey‘ – want zo heet ie in het Engels – te zien. Iets voorbij het paleis zijn er mangroves waar je een zeer grote kans hebt om de neusaap te spotten.

Neusapen in Sabah en Sarawak (Maleisisch deel van Borneo)

In Sabah is het Labuk Bay Sanctuary in Sandakan een ideale plaats om er te zien. Ook in het dorp Sukau (bereikbaar via de weg vanuit Sandakan of per boot over de Kinabatangan rivier) kun je neusapen vinden. En nog verder van de beschaving vind je de Danum Valley Conservation Area. Ook hier leven neusapen.

In Sarawak kun je er zien in het Bako National Park, op een uur rijden van Kuching.

Kalimantan (Indonesisch deel van Borneo)

In het Gunung Palung National Park en het Tanjung Puting National Park in Kalimantan heb je een kans om de neusaap te zien.